Bà Rơ Mah Vo (60 tuổi, người dân tộc thiểu số Jrai) ở làng Ghè, xã Ia Dơk, huyện Đức Cơ, tỉnh Gia Lai. Từ lúc chào đời, bà đã bị khuyết tật ở chân, di chuyển không thuận lợi. Mọi công việc phải nhờ vào đôi bàn tay nhỏ nhắn. Bằng nghị lực của mình, bà Vo đã trở thành người phụ nữ đầu tiên ở làng có ý tưởng làm các sản phẩm mỹ nghệ từ phế liệu bỏ đi.

Bà Vo và sản phẩm thủ công của mình (Ảnh: Dân trí)

Trước đây, bà Vo đã thử sức với nghề dệt thổ cẩm. Sản phẩm của bà được nhiều người mua đánh giá cao. Nhưng chỉ được một thời gian, khi đồ thổ cẩm trên thị trường được bày bán tràn lan khiến sản phẩm của bà không ai mua. 

Khó việc này thử việc khác, bà  chuyển qua đan chiếc gùi của đồng bào Jrai từ sợi dây. Tuy nhiên sản phẩm chưa bắt mắt nên lượng người mua không đáng kể. Trong một lần nhà tổ chức tiệc, bà thấy những nắp lon nước các loại rơi dưới đất tràn lan. Trong đầu bà lóe lên ý tưởng là sẽ làm những giỏ xách, gùi... từ chiếc nắp lon này.

"Khi thấy những nắp lon nước nhiều như vậy, tôi đã suy nghĩ tại sao mình không tái chế nó thành sản phẩm hữu ích. Lúc bắt đầu làm, tôi đã nghiên cứu gần một tuần để thiết kế thành giỏ xách, túi đeo có thẩm mỹ", bà Vo chia sẻ.

Từ đó, bà bắt đầu làm chiếc túi đeo từ nắp lon nước. Sau 3 ngày, món đồ túi đeo tái chế đã hoàn thành. Sản phẩm được nhiều người khen rất đẹp. Từ đó, túi đeo được các hộ dân trong làng đặt mua với số lượng lớn khiến bà rất vui.

Vật liệu chính để làm nên đồ mỹ nghệ này chính là nắp lon bia (Ảnh: Dân trí)

Để có được nhiều chiếc nắp lon nước, bà đã nhờ người cháu đến chỗ thu mua ve chai để xin nhặt. Có được số lượng nắp bia nhiều, bà tiếp tục thiết kế và trang trí cho chiếc gùi của đồng bào Jrai trở nên bắt mắt.

Ngoài giá trị sử dụng thường ngày, sản phẩm của bà Vo còn trở thành đồ lưu niệm. Khi chiếc gùi được hình thành, có rất nhiều người trong làng đến chiêm ngưỡng. Mọi người không khỏi bất ngờ vì nó rất đẹp, đặc biệt màu sắc lấp lánh từ các hạt cườm được bà đính kết tỉ mỉ. 

Sản phẩm mỹ nghệ của bà không chi được người dân trong vùng mà nhiều người ở thị trấn Chư Ty (huyện Đức Cơ, Gia Lai) đã đến tận nhà để xem và đặt mua. Thời gian gần đây, bà Vo không cần đi nhặt nắp lon nước nữa mà được tiểu thương ở thị trấn Chư Ty (huyện Đức Cơ, Gia Lai) cung cấp tận nhà, kèm theo hạt cườm trang trí.

Chiếc gùi- vật dụng làm rẫy hàng ngày được trang trí trở nên đẹp đẽ, nghệ thuật (Ảnh: Dân trí)

Chỉ với vật liệu chính là những chiếc nắp lon nước, qua bàn tay khéo léo, bà đã kết lại rất bền chặt, đính thêm hạt nhựa giả ngọc trai, hạt cườm đủ màu sắc .

 Được biết, để trang trí một chiếc gùi như vậy mất khoảng 4- 5 ngày. Một tháng bà làm được 4-5 cái, có tháng khách đặt nhiều thì làm gấp đôi, gấp ba. Với sản phẩm mỹ nghệ, bà Vo được trả công 500.000-800.000 đồng/gùi. Còn túi đeo, giỏ xách là 300.000-500.000 đồng. Từ đó, bà Vo có thu nhập ổn định, nuôi được bố mẹ già. 

Cũng tương tự bà Vo, chị Trần Thị Ngọc Hiếu (36 tuổi) ở TP.HCM là người phụ nữ tàn tật sáng tạo, khởi nghiệp từ đồ thủ công. Chị còn được mệnh danh là "nàng ốc" bởi những tác phẩm tinh tế, độc đáo của chị.

Chị Hiếu bị liệt hai chân và một bàn tay, biết đến nghề làm tranh từ đá quý và quyết định đi theo con đường này. 7 năm gán bó với những vỏ ốc đa dạng, chị Hiếu cho ra đời hơn 1.000 tác phẩm tranh ốc và các sản phẩm làm từ vỏ ốc các loại như bình hoa, hộp đựng bút, hộp nữ trang, hoa cưới, cài tóc, vòng tay, khung ảnh… Chị còn dùng ốc để trang trí đồng hồ, heo đất.

Những sản phẩm của chị không chỉ được ưa chuộng, tiêu thụ ở thị trường trong nước mà còn được xuất khẩu sang một số quốc gia khác như Úc, Anh, Mỹ; số lượng đơn hàng được đặt giao cũng khá nhiều. Những sản phẩm của chị nhận được nhiều lời khen từ mọi người.